Makalalar

Günüň ilki dogýan ýurdy Ýaponiýada geçýän “EXPO-2025” Bütindünýä sergisinde güneşli Türkmenistanyň Milli pawilýony, iň köp gelinýän ekspozisiýalaryň üçlüginden, ýürekleriň  töründen orun aldy.  Çünki “EXPO-2025” Bütindünýä sergisine   seýran eýläni,  türkmen pawilýony haýran eýleýär diýsek, magtap däl, magat aýtdygymyz bolar. Bilşimiz ýaly, Milli pawilýonymyzyň binagärlik-dizaýn işi  “Belli” hojalyk jemgyýeti tarapyndan ýerine ýetirildi. Şu nukdaýnazardan ugur alyp, biz “Belli” hojalyk jemgyýetiniň biznes gatnaşyklary boýunça menejeri Gutly Myratýegendurdyýew bilen söhbetdeş bolmagy makul bildik.

–– Gutly, ýakynda  Osakada Türkmen-ýapon işewürlik maslahaty geçirildi.  Söhbedimiziň başyny Milli pawilýonymyzyň  maslahatyň möhüm meýdançasy hökmündäki orny dogrusynda başlaýaly.

–– Uly buýsanç bilen belläsim gelýän zat, şeýle işewürlik maslahatynyň “EKSPO-2025” Bütindünýä sergisindäki Türkmenistanyň milli pawilýonynda geçirilip,  wideoaragatnaşyk arkaly ýaýbaňlandyrylmagy  sergini diňe bir iri gözden geçiriliş meýdançasy hökmünde däl, eýsem, işewürlik gatnaşyklary ýola goýmaga, berkitmäge we giňeltmäge, geljegi has uly taslamalary kesgitlemäge mümkinçilik berýän  işjeň ýer hökmünde hem görkezdi.   Şunuň bilen baglylykda, bu maslahatyň iki ýurdyň söwda-ykdysady gatnaşyklarynyň has hem ilerlemegine giň ýol açjakdygyna ynanýarys.  Şeýle-de habaryňyz bardyr, Ýaponiýanyň Osaka şäherinde geçirilýän ”EXPO-2025” Bütindünýä sergisiniň çäklerinde açylanyndan bäri  birnäçe çäreler geçirildi.  Türkmenistanyň Milli pawilýonynyň meýdançasynda «Ekologiýa abadançylygy — ösüşiň möhüm şerti» atly halkara maslahat, şeýle-de Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly hem-de Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 30 ýyllygy mynasybetli maslahat guraldy.

  Gülnabat, menem size sowal bilen ýüzlenesim gelýär.  Biziň Milli pawilýonymyz Bütindünýä gözden geçirilişde 160 sany gatnaşyjyň içinden saýlanmagy başardy. Siziň pikiriňizçe, ol esasy haýsy aýratynlyklary bilen gaýry ýurtly raýatlaryň  söýgüsini gazanmagy başardy?

–– Ençeme  gatnaşyjydan saýlandy diýip, özüňiz jaýdar aýtdyňyz ahyry. Milli  pawilýonymyz milliligi, özboluşlylygy, gözelligi bilen saýlanyp dur. Üçegi gülýaka, daşky görnüşi Garagum sährany ýatladýan, hally gölli, bedew atly pawilýonymyzda göreniň gözi hem, özi hem eglenýär. Onuň gatlarynda taryh bar, şu gün bar, geljek bar. Sakasynda Türkmenistanyň at gazanan arhitektory Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary bar. Umuman, Milli pawilýonymyz Türkmenistan hakda ummasyz maglumaty, Milli Liderimiziň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taglymatyny özünde jemleýär.

–– Tüweleme, siz ýüregiňizdäkini  aýtdyňyz. Gürrüňsiz, Milli pawilýonymyza Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň pähim- paýhasy, ideologiýasy siňen. ”ABC” teleýaýlymynyň pikir soraşmasynda Türkmenistanyň  Milli pawilýony iň gowy üçlüge girmegi başaran bolsa, beýleki daşary ýurt teleýaýlymlarda hem Milli pawilýonymyz hakynda juda gowy sözleri aýdýarlar. Ýaýlymlarda söhbetdeşlik geçirenlerinde:”Biz bu ýere Türkmenistanyň  Milli pawilýonyny göremäge gelýäris” diýen jogaby nijeme gezek eşitdik.  Hakykatdan hem,  pawilýonymyzyň gaýtalanmajak gözelligi bar. Ol ählumumy iri çäräniň geçýän ýeri bolan Ýumeşima emeli adasynda ýerleşip, adanyň tutuş töwereginden tegelek şekilli köpri aýlanýar. Bu agaçdan gurlan köpri Ginnesiň Bütindünýä rekordlar kitabyna girizildi. Myhmanlar Türkmenistanyň Milli  pawilýonynyň  gözýetimden özüne çekýändigini aýdýarlar. Aý-aýdyň gijede has-da owadan. Şahyrana dilde aýtsak, misli parlak ýyldyz bolup, ýalkym saçýar. Halkara Sergiler býurosynyň  ýolbaşçysy Türkmenistanyň Milli pawilýonyna aýlanyp: “Sergini, ekrany, arhitekturany kän gördüm. Türkmenistanyň Milli pawilýony tehniki taýdan hem,  many-mazmun taýdan hem şu güne çenli dünýädäki iň gowy pawilýonlaryň biri” diýip, ýokary baha berdi.  Hakykatdan-da, Milli pawilýonymyz diňe bir gözellik ýa mazmun bilen däl, eýsem  onuň gurluşygynyň  BIM (“Building Information Modeling”)  tehnologiýasy boýunça alnyp barylmagy,  ekologiýa taýdan arassa we ýokary hilli materiallaryň ulanylmagy bilen tapawutlanýar.

–– Geliň, şeýle ajaýyp pawilýonymyz hakynda umumy gürrüň etmän,  her gatynda aýratynlykda  egleneliň. Mümkin bolsa, özüňiz ýolbelet bolaýyň!

–– Uly höwes bilen. Onuň döwrebap tehnologiýalar bilen üpjün edilen birinji gatynda immersiw görkezme zaly ýerleşýär. Ýurdumyzyň taryhyny, gözel tebigatyny, milli baýlyklaryny,  ýeten belent sepgitlerini beýan edýän, 3D animasiýa görnüşinde  wideoşekil görkezilýär. Tomaşaçylar wideoşekiller arkaly ýurdumyzyň ösüşlerine gözli şaýat bolýar. Bu gatda sowgatlyk dükany hem bar. Myhmanlar bu ýerden milli senetçiligimiziň, sungatymyzyň we däp-dessurlarymyzyň özboluşlylygyny beýan edýän dürli önümlerden “ýüküni tutýarlar”.

  Milli pawilýonymyzyň ikinji gaty myhmanlary has-da haýran galdyrýar.   Çygly süpürgüçden başlap,  dermanlyk ösümlikler, dokma önümleri, ykdysadyýetimiziň belent sepgitleri, Arkadag şäheriniň, ýurdumyzyň ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň sergi eksponatlary bilen tanyşýarlar, bu gatda biziň ýaşaýyş durmuşymyz bilen bagly sowallaryna jogap tapyp bilýärler. Muňa garamazdan, ýaponlar bilesigeliji halk bolany üçin, bize sowal baryny berýärler. Iş ýerimiz hem ikinji gatda ýerleşýär, meni görenlerinde saklap: “Hany, şu sözi okap ber, türkmençe nähili ýaňlanýanyny bilesimiz gelýär” diýip,  sergidäki Türkmenistanyň Bilim ministrligi tarapyndan neşir edilen türkmen-ýapon sözlügini elime berýärler. Myhmanlary biziň kitaplarymyz biçak gyzyklandyrýar. Günüň islendik wagtynda kitap sergimiziň daşy köp adamly.

–– Diýmek, ähli kitapsöýüjiler biziň pawilýonymyza gelýäler-dä?

–– Şol ýerdäki gyzyklanmany görseň, şeýle diýdirýär. Beýleki pawilýonlarda-da kitaplar bar, ýogsam. Esasanam, Milli Liderimiziň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ýapon we iňlis diline terjime edilen ajaýyp eserleriniň muşdaklary köp. Gahryman Arkadagymyzyň, Hormatly Prezidentimizi döwet galamyndan çykan eserleri, Magtymguly Pyragynyň şygyrlar ýygyndysyny ellerinden düşürenoklar.

–– Muňa meniň özüm geçen ýyl Türkmenistanyň Medeniýet günlerini baýram etmek üçin Ýaponiýa sapara gidenimizde hem  anyk göz ýetiripdim. Gaýry ýurtda Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň eserleri sergileriň bezegidir. Başymyzy gök diredýän şeýle  uly buýsanç bilen iň ýokarky gata galaýaly!

–– Biz bu ýerde juda köp egleneris. Sebäbi üçünji   gatda myhmanlara türkmen milli aşhanasyna degişli naz-nygmatlar hödürlenýär. Myhmanlary diňe bir türkmen milli naharlary däl, bu ýerdäki tapçanam  özüne çekýär.

     Ýaponlar biziň pişmämizi, milli tagamlarymyzy diýseň gowy görýärler. Arada sosial ulgamda bir ýapon raýaty: “Türkmen pişmesini ýapon restoranlaram taýýarlasalar, gowy bolardy” diýip ýazypdyr. Ýene biri bolsa ýaýlyma beren interwýusynda:” Men türkmen pişmesini internetden görüp, taýýarlap gördüm, diýseň ýarady “ diýip gürrüň berdi. Meşhur çörekşynaslaryň biri bolsa pişmämiz, mele-myssyk çöreklerimiz dogrusynda makala ýazdy. Umuman, Gülnabat, siziň ýaponýaly kärdeşleriňiziň Türkmenistan we Milli pawilýonymyz hakynda ýazan makalalarynyň sany-sajagy ýok.

––  Örän guwandyryjy ýagdaý. Günde näçe myhmany garşylaýarsyňyz?

–– Azyndan 10 müňden gowrak adam gelýär.  Arada bir günde 24 müňe golaý myhman kabul edip, rekord görkezijä ýetdik. Pawilýonymyz iň gelim-gidimli bolany üçin, elmydama nobaty uly. Şonuň üçin  maýyplaryň we hamyla zenanlaryň nobatsyz girmegi üçin şert döredýäris.  Ýeri gelende bellesem, myhmanlary ir sagat 9:00 - dan agşam sagat 21:00 çenlli  kabul edýäris.

–– Milli pawilýonymyzy görmäge gelýän myhmanlar barada hem gürrüň beräýseňiz?!

–– Elbetde, ýerli halk bilen birlikde dürli ýurtlaryň wekilleri, syýahatçylar milli aýratynlyklarymyz bilen tanyşmak üçin yzyny üzmän gelip durlar.

     Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň  Türkmenistanyň Milli Gününe   gatnaşmagy bolsa  ýatdan çykmajak pursat boldy. Milli Gününi ilkinji belleýän ýurt hökmünde toý döwresiniň başyny başlamagymyz hem ähmiýetli wakady. Sergä birnäçe abraýly myhmanlar, döwletleriň Baştutanlary, Ýaponiýanyň meşhur ýyldyzlary geldiler.

      Meşhur blogerler: ”Siziň pawilýonyňyzy surata düşüresimiz gelýär” diýip, bize ýazýarlar.

    Ýene bir wakany aýdasym gelýär, Monakonyň baştutany gelende, bedew atly diwarlygymyzyň ýanynda  uzak wagtlap durup, haýran galyp synlady, gyzyklandy. Onuň sebäbi bolsa hemmämize mälim: Monako Knýazlygynyň Monte-Karlo şäherinde 47-nji Halkara sirk festiwalynda “Galkynyş” milli at üstündäki oýunlar toparymyz üstünlikli çykyş edip, Baş baýraga, şeýle hem birnäçe ýörite baýraklara mynasyp boldu.

     Pawilýonymyza gelenler Watanymyz hakda gowy pikirlere çümseler, Watanymyza gelenler pawilýonymyz hakynda ýakymly ýatlamalara berilýär. Sebäbi Milli pawilýonumyz ýurdumyzyň aýnasy diýip aýdyp bileris.

–– Behişdi türkmen bedewleri hakda söz açanyňyza görä, şu ýerde Milli pawilýonymyzdaky milliliklerimiz dogrusynda hem pikirleriňizi  paýlaşsaňyz?

––  Elbetde, myhmanlar Alabaýyň şekili çitilen haly portreti görüp: “Bu, çyndanam  dokalanmy?”, “Nädip suraty hala çekip bilýärler?” diýip, geň galyjylyk bilen  soraýarlar. ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilen keşdeçilik, halyçylyk sungatymyzyň ajaýyplyklaryny maýyl bolup  synlaýarlar.  Ýaponlaryň “Ýaş gelniň hekaýasy” (ýaponça  “Otoýomegatari”) atly taryhy eseri bar. Eserdäki wakalar geçmişde Hazar deňziniň kenaryndaky hyýaly bir ýurtda bolup geçýär. Türkmen milli lybaslaryny görüp, şol eserdäki millilikler bilen juda meňzeş diýip haýran galýarlar. Megerem, şol eser hem  türkmen halkynyň milli gymmatlyklaryndan ruhlanyp döredilen  bolsa gerek.

–– Gürüňmiziň şu ýerinde Türkmenistanyň Milli Pawilýonyny dünýä belli etmekde ýeterlik paýy bolan “Belli” hojalyk jemgyýetiniň  beýleki belli işlerini hem belläp geçäýseňiz?

–– “Belli” hojalyk jemgyýeti 2014-nji ýylda esaslandyryldy. Şondan bäri hem ýurdumyzyň dürli çärelerinde halkara we iri taslamalara gatnaşyp gelýär. Iň uly taslamalarymyzyň biri  2017-nji ýylda geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň  dizaýn taslamasy we sahna gurnamasy bolup durýar. Bu taslamany Beýik Britaniýanyň  kompaniýasy bilen hyzmatdaşlykda ýerine ýetirdik. 2018-nji ýylda Aşgabatda geçirilen Agyr atletika boýunça dünýä çempiýanatynyň degişli işleri hem hojalyk jemgyýetimiziň durmuşa geçiren taslamalarynyň hatarynda.  Ýeri gelende aýtsam, indi biziň hojalyk jemgyýetimiz binagärlik- gurluşyk pudagyna hem ymykly girişdi. Häzirki wagtda bolsa “Türkmen owazy” teleýaýlymynyň binasynyň gurluşyk işlerini alyp barýar.

–– Hojalyk jemgyýetiňiziň ady tanymal, adygan ýa meşhur däl-de, näme üçin “Belli”?

–– Belli -  owadan söz. Köp dilde şol bir äheňde ýaňlanýar. Gaýry ýurtlular üçin hem çylşyrymly däl, diakritik belgiler ýok. Domen, sosial media salgysy üçin hem oňaýly.

––  “Belli” bolanda, belli etmekmi ýa-da belli bolmak?

–– Elbetde, belli etmek.

–– Onda biz siziň zähmet çekýän hojalyk jemgyýetiňiziň mundan beýläk hem Magtymguly Pyragynyň sözi bilen “Äleme belgili” bolmagyny arzuw edýäris. Beren gürrüňleriňiz üçin köp sag boluň!

–– Sizem sag bolun! Pursatdan peýdalanyp, Türkmenistanyň at gazanan arhitektory Gahryman Arkadagymyza, Arkadagly Gahryman Serdarymyza köp sagbolsun aýdýarys. Sebäbi ýurdumyzyň ýer ýüzünde belli bolmagynda-da, “Belliniň” belli bolmagynda-da, Milli Liderimiziň, hormatly Prezidentimiziň ummasyz tagallalary bar. Türkmen halkynyň ýagty geljeginiň hatyrasyna, janlary sag, ömürleri uzak, tutýan tutumly işleri elmydama rowaç alsyn!

                      Söhbetdeş bolan: Gülnabat BEGENJOWA

Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynyň Metbugat gullugy bölüminiň başlygy

  Çeşme: “Biznes reklama” gazeti      2025-nji ýylyň 28-nji iýuly