Täzelikler

Şu gün paýtagtymyzdaky «Ýyldyz» myhmanhanasynda «Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň ýurtlary — Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe — Ýewropa» («CASCA+») halkara multimodal üstaşyr ulag ugry boýunça agza döwletleriň demir ýol edaralarynyň ýolbaşçylarynyň mejlisi öz işine başlady. Çärä Azerbaýjanyň, Gruziýanyň, Gyrgyzystanyň, Türkiýäniň, Özbegistanyň we Türkmenistanyň ugurdaş ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, logistika kompaniýalarynyň we kärhanalarynyň wekilleri gatnaşýarlar.

Duşuşyk logistik düzümleriň arasynda halkara hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagy, «CASCA+» ulag geçelgesiniň işjeňleşdirilmegi, awtoulag, deňiz, demir ýol we howa ulaglary bilen ýük daşamalarda ulag mümkinçiligini durmuşa geçirmek maksady bilen, gatnaşyjy ýurtlaryň tejribe alyşmagy bilen bagly meselelere bagyşlandy.

Merkezi Aziýanyň we Günorta Kawkazyň ýurtlary Ýewraziýa sebitindäki üstaşyr ulag geçelgelerinde möhüm orny eýeleýär. Şunuň bilen baglylykda, bu döwletleriň gatnaşmagynda multimodal ulag ugurlaryna uly ähmiýet berilýär. «CASCA+» ugrunyň Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň ýurtlary — Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Ýewropa halkara multimodal ugrunyň hil taýdan täze görnüşdäki dowamydygyny bellemek gerek. Bu ugur 2019-njy ýylda Daşkentde agzalan ýurtlaryň döwlet demir ýol edaralarynyň ýolbaşçylarynyň duşuşygynda döredildi. Türkiýe 2021-nji ýylyň dekabr aýynda taslama goşuldy.

Häzirki wagtda «CASCA+» geçelgesi 3 sebiti — Merkezi Aziýany (Gyrgyzystan, Özbegistan, Türkmenistan), Günorta Kawkazy (Azerbaýjan, Gruziýa), şeýle hem Anadoly sebitini (Türkiýe) öz içine alýar. «CASCA» bu sebitleriň iňlis dilindäki atlarynyň gysgaldylan görnüşidir. Ulag geçelgesiniň adyndaky «+» belgisi bolsa Günorta-Gündogar Aziýanyň döwletlerini, hususan-da, Hytaýy Ýewropa bilen birleşdirmegi maksat edinýän ulag geçelgesi boýunça ýük daşamalara gyzyklanma bildirýän täze gatnaşyjylary kabul etmäge taýýarlygy aňladýar.

Merkezi Aziýa ýurtlary bilen Ýewropanyň arasynda ulag arabaglanyşygynyň üpjün edilmegi bu ugruň esasy maksatlarynyň biridir. Şunuň bilen baglylykda, 46 wagondan we 91 konteýnerden ybarat bolan otlynyň Özbegistandan Bolgariýa ugramagy möhüm waka boldy. Otly «CASCA+» geçelgesine gatnaşyjy ýurtlar tarapyndan 2022-nji ýylyň dekabr aýynda ugradyldy we Özbegistan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Bolgariýa ugry boýunça 4 müň kilometrden gowrak ýoly geçdi. Şeýle otlularyň bu ugur boýunça yzygiderli esasda hereket etmegi esasy wezipe bolup durýar. Iki deňziň we köp sanly ýurduň üstünden geçýän ugruň multimodallygy bu geçelgäniň mümkinçiliklerini netijeli ulanmaga şert döredýär. Işe girizilenden bäri bu ugur boýunça konteýnerleriň 30 müňe golaýy daşaldy. Bu taslamada Türkmenistana aýratyn orun degişlidir. Geçen döwürde agzalan geçelge boýunça ýük daşamalarda ýurdumyzyň paýyna import ugry boýunça 9 müň, eksport ugry boýunça 12 müň we üstaşyr ýük daşamalarda 9 müň konteýner düşdi. Operatorlar şu ýylda konteýner ýük daşamalarynyň möçberini 30 müňe çenli ýetirmegi maksat edinýärler.

Çykyşlarda «Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň ýurtlary — Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe — Ýewropa» halkara multimodal üstaşyr ulag ugry boýunça agza döwletleriň demir ýol edaralarynyň ýolbaşçylarynyň nobatdaky mejlisiniň bu ulag taslamasynyň esasy agza döwletleriniň biri hem-de Ýewropadan Aziýa ýük daşamakda möhüm strategik hyzmatdaş bolan Türkmenistanda geçirilmeginiň ähmiýeti bellenildi. Şeýle hem gün tertibine girizilen meseleleriň ara alnyp maslahatlaşylmagynyň Demirgazyk — Günorta we Gündogar — Günbatar ulag geçelgeleri boýunça ýük daşamalary işjeňleşdirmäge, ýükleriň görnüşlerini giňeltmäge ýardam berjekdigi nygtaldy.

Uzak aralyklara ýük daşamalarda esasy orun eýeleýän demir ýol pudagynyň ösdürilmegi ähli gyzyklanma bildirýän hyzmatdaş ýurtlar bilen söwda-ykdysady gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyny maksat edinýän Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýurdumyzyň çäk taýdan amatly ýerleşmegini nazara almak bilen, ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça durmuşa geçirýän syýasaty hem bu ugurdaky işlere gönüden-göni ýardam berýär. Çykyş edenler şu gezekki duşuşygyň çäklerinde ara alnyp maslahatlaşylýan meseleleriň aýratyn ähmiýetini nygtap, demir ýol ulagy we logistika ýaly geljegi uly ulgamlarda hyzmatdaşlyk etmegiň dünýä ykdysadyýetiniň ählumumylaşmagy şertlerinde özara ýakynlaşmagyň aýrylmaz şerti bolup durýandygyny bellediler.

Mejlise gatnaşyjylar türkmen topragynda görkezilen myhmansöýerlik, forumyň ýokary derejede geçirilmegi ugrunda döredilen amatly şertler üçin hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa tüýs ýürekden hoşallyklaryny beýan etdiler hem-de bu duşuşygyň özara düşünişmegi, hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmaga ýardam berjekdigine ynam bildirdiler.

«Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň ýurtlary — Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe — Ýewropa» halkara multimodal üstaşyr ulag ugry boýunça agza döwletleriň demir ýol edaralarynyň ýolbaşçylarynyň üç günlük mejlisiniň dowamynda «CASCA+» ugrunyň çäklerindäki özara hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alnyp maslahatlaşylar. Şeýle hem ählumumy abadançylygyň we durnukly ösüşiň bähbidine taraplaryň netijeli hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmaga gönükdirilen Teswirnama gol çekilmegi göz öňünde tutulýar.

Aşgabatda bolmagynyň çäklerinde, foruma gatnaşyjylar üçin ýörite medeni maksatnama taýýarlanyldy.

tdh.gov