Makalalar

Paýtagtymyzdaky Söwda-senagat edarasynda ýurt Garaşsyzlygymyzyň 34 ýyllygy mynasybetli geçirilen Türkmenistanyň ykdysady üstünlikleriniň sergisi  öz işini üstünlikli tamamlady. Üç günläp dowam eden köpugurly gözden geçiriliş halk hojalygynyň ähli ugurlarynda soňky ýyllarda gazanylan ösüş-özgertmeleri aýdyň şöhlelendirdi. Oňa ýurdumyzyň döwlet we hususy pudaklarynda önümçilik, harytlar we hyzmatlar boýunça iş alyp barýan edara-kärhanalar gatnaşdylar. Sergide, aýratyn-da, Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda ýola goýlan täze önümçiliklere hem-de hyzmatlara uly ähmiýet berildi. Ajaýyp mukamlaryň astynda milli lybaslaryň görkezilişi bolsa bu ýere gelenlere ýatdan çykmajak täsirleri bagyşlady.

Sergi zalynda ýaýbaňlandyrylan önümlerdir hyzmatlary synlanyňda, ýurdumyzyň döwlet düzümleriniň hem-de telekeçilerimiziň mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 34 ýyllyk şanly baýramyna zähmet sowgatlary bilen gelendiklerini görmek bolýar. Bu gözden geçirilişe ýurduň ykdysady innowasiýalarynyň sergisi diýip hem bolar. Pawilýonlara aýlanan mahalyň ilkinji duýulýan täsir, şeýle sergileriň ýylyň dowamynda yzygiderli geçirilýändigine garamazdan, olarda täzeçillikleriň bolmagydyr. Täze önümler ýa harytlar ýerli senagatyň, hyzmatlar pudagynyň her günde ösüp-özgerýändigini äşgär edýär. Onsoňam, bu ýere her gezek geleniňde, azyndan 2-3 sany täze kärhananyň pawilýonyny görmek bolýar. Türkmen bazarynyň gerimi barha giňeýär, sergi işiniň ilerledilmegi bilen bolsa bu kärhanalaryň ümzügi dünýä bazaryna tarap.

Ýurdumyzda sergileriň ýylyň-ýylyna geçirilmegi, ilkinji nobatda, ýerli edara-kärhanalaryň özara we daşary ýurtlaryň kompaniýalary bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmagyny, dowam etdirilýän gatnaşyklary täze ugurlar boýunça giňeltmegi maksat edinýär. Aslynda, türkmen önümleri dünýä bazarynda eýýäm ymykly orun alyp, hil-nyrh gatnaşygy boýunça uly islegden peýdalanýar. Şonuň üçin-de ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak üçin senagat önümçiligini artdyrmak bilen gyradeňlikde ýurduň eksport kuwwatyny ýokarlandyrmak hem zerur. Hut şu ugurdaky maksatlary tizden-tiz durmuşa geçirmek bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz senagatyň dürli ugurlar boýunça hem-de ýurduň ähli sebitlerinde işjeň ösdürilmelidigini, söwdany dünýä tejribesinden ugur alyp ýola salmak üçin elektron söwdany kämilleşdirmelidigini nygtaýar. Bu ugurdaky mümkinçiliklerimiz tapgyrma-tapgyr amal edilýär. Sebäbi ýurtda döwrebap senagat infrastrukturasy, amatly geografik ýerleşiş, baý tejribä eýe bolan ulag-logistika düzümi we beýleki şertleriň ählisi bar. Şunda sanly ykdysadyýete geçmek konsepsiýasy hem ösen ýurtlara eýerilip, üstünlikli dowam etdirilýär.

Köp adamly sergi zalynda, ilki bilen, «Türkmen aýna önümleri» kärhanasynyň pawilýony ünsümizi çekdi. Onda hormatly Prezidentimiziň ak patasy bilen açylyp ulanmaga berlenine ýaňy birnäçe gün bolan çüýşe önümlerini öndürýän täze önümhanada taýýarlanylan gaplar hem köpçülige tanyşdyrylýar. Bu önümhana ýurdumyzda milli ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak, importyň ornuny tutýan önümçilikleri döretmek syýasatynyň ilerledilýändiginiň aýdyň güwäsidir. Aýna önümleriniň ýerli çig malyň esasynda öndürilmegi bolsa wagty tygşytlamakda, tebigy baýlyklarymyzdan ýerlikli peýdalanmakda örän ähmiýetlidir.

Täze önümleriň hili, aýratynlyklary bilen gyzyklanyp, «Türkmen aýna önümleri» kärhanasynyň marketing şertnamalary we maddy-tehniki üpjünçilik bölüminiň baş hünärmeni Mekan Sopyýew bilen gürrüňdeş bolduk. Onuň aýtmagyna görä, çüýşe önümlerini öndürýän önümhananyň döredilmegi, ilki bilen, ozalky bar bolan önümçilik kuwwatyny görnetin artdyryp, aýnadan öndürilýän köpdürli önümlere bolan zerurlygyň örän gysga wagtda we artykmaç çykdajysyz üpjün edilmegine ýardam edýär. Ol kärhanada aýnadan taýýarlanylýan önümleriň ekologiýa taýdan saglyga zyýansyzdygyny, dürli maksatlar üçin ulanmakda amatlydygyny aýdýar. Olaryň durulygy, berkligi, şeýle-de himiki täsirlere durnuklylygy önümçilikde we hyzmatlar pudagynda aýna önümlerine bolan islegiň barha artmagyna esas berýär.

Häzirki zaman tehnologik enjamlar bilen enjamlaşdyrylan «Türkmen aýna önümleri» kärhanasynyň döwrebap önümçilik desgalarynda täze innowasion tehnologiýalaryň esasynda dünýä standartlaryna doly laýyk gelýän «Float» aýnasynyň we dürli görnüşli çüýşe gaplarynyň önümçiligi depginli alnyp barylýar.

Türkmenistanyň ykdysady üstünlikleriniň sergisiniň köpugurly bolmagy ony dürli öwüşginlere besledi. Bu ýerde guralan pawilýonlarda ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn düzümleriniň alyp barýan işleriniň şu günki ýeten derejesi, täzeçillikleri esasy orny eýeleýär. Dokma pudagyna degişli Türkmenbaşy jins toplumynyň, Aşgabadyň panbarhat fabriginiň, şeýle hem beýleki dokma toplumlarynda öndürilýän «Gala», «Miras», «Jeýtun», «Nusaý», «Bürgüt» haryt nyşanly nah, ýüpek matalaryň, tikin we trikotaž önümleriniň ýerleşdirilen pawilýonlary bu pudagyň ýylsaýyn ösüşiniň aýdyň nyşany bolup, serginiň myhmanlarynyň ünsüni çekdi. Esasy ugurlaryň hatarynda gurluşykda we gurluşyk harytlarynyň önümçiliginde soňky ýyllarda ýetilen belent sepgitleri «Ojar Aziýa», «Nur bina gurluşyk», «Ajaýyp gurluşyk», «Ak bulut», «Ak gaýa», «Şanly bedew» ýaly kärhanalaryň hyzmatlarynyň we önümleriniň mysalynda aýdyň görmek bolýar. Häzirki döwürde ýurdumyzda durmuşa geçirilýän gurluşyk taslamalarynda ulanylýan çig malyň ýerli önümçilikler tarapyndan üpjün edilýändigini bellemek gerek. Ýeri gelende, ýerli gurluşyk önümleriniň eksporta gidýändigini hem aýtmalydyrys.

Ýokarda hem belleýşimiz ýaly, sanly ykdysadyýete tapgyrlaýyn geçmek diňe bir söwdada däl-de, ykdysadyýetiň ähli ugurlarynda täze gözýetimleri açýar. Bu konsepsiýa boýunça ygtyýarly edara bolan Aragatnaşyk ministrligi tarapyndan sanly özgertmeler yzygiderli amala aşyrylýar. Sanly hyzmatlaryň adaty durmuş zerurlygyna öwrülen häzirki döwründe bu ugurda öňde nähili meýilnamalaryň we wezipeleriň bardygy barada Aragatnaşyk ministrliginiň «Aşgabat şäher telefon ulgamy» ÝGPJ-niň hünärmeni Maksat Goşjanowdan gyzyklandyk.

— Häzirki wagtda milli aragatnaşygy, telefon we internet ulgamlaryny kämilleşdirmek, elektron resminama dolanyşygyny giňden ornaşdyrmak bilen bagly birnäçe taslamalar alnyp barylýar. Olaryň hatarynda döwlet hyzmatlaryny ýerine ýetirmekde edaralaryň maglumat ulgamy hökmünde «Elektron hökümeti» döretmek bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasynyň arasynda «Türkmenistanda Pudagara elektron maglumat alyşmak ulgamynyň ornaşdyrylmagyna ýardam bermek hakynda» taslama resminamasy baglaşyldy. Onuň esasynda pudagara elektron maglumat alyşmak ulgamyny döretmek we işe girizmek hem-de bu ulgamlara başlangyç tapgyrda 10 sany pudak edarasyny birikdirmek, şeýle hem hünärmenleri taýýarlamak, halkara tejribäni öwrenmek we işleri netijeli guramak meýilleşdirildi. Bu taslamanyň durmuşa geçirilmegi bilen, resminamalar islendik wagt elýeterli bolup, olary tiz alyşmak mümkin we ýeňil bolar — diýip, M.Goşjanow ykdysadyýetiň ähli pudaklaýyn düzümlerini gurşap aljak «Elektron hökümet» taslamasynyň işjeň durmuşa geçirilýändigini aýtdy. Dogrudan-da, bu hyzmatlar ähli düzümleriň arasynda wagt zerurlygyny aradan aýyrjak çeýe aragatnaşygy döreder.

Köpugurly serginiň özboluşly ugruny hususy pudagyň hödürleýän täze önümleri düzýär. Aslynda, sergi diýmegiň özi hem täzeçillik, ýagny täze önümçilikler, innowasiýalar bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Bu ýerde ýerli azyk bazarynda bäsdeşlik esasynda biri-birinden ýokary hilli, islegli önümleri öndürmäge çemeleşýän «Hasar», «Täze Aý», «Ýüpekçi», «Parahat», «Tomus», «Bars» ýaly hususy kärhanalar täze önümleri bilen myhmanlaryň ýokary bahasyna mynasyp boldular. Olaryň hatarynda, aýratyn-da «Täze Aý» hojalyk jemgyýetiniň pawilýony köp adamly boldy. Nobatdaky sergä täze önümleri bilen gatnaşýan kärhananyň bezeg bölüminiň müdiri Kakadurdy Jumalyýew «Täze Aýyň» alyp barýan işleri barada gürrüň berdi.

— «Täze Aý» Garaşsyzlyk ýyllary içinde köpugurly önümçilige eýe boldy. Bu günki günde kärhanamyzyň ähli düzümlerinde umumylykda 400-den gowrak haryt nyşanly önüm öndürilýär. Her günde öndürilýän önümleriň möçberi 200 tonna golaýlaýar. Olar gündelik 18 müň töweregi söwda nokadyna paýlanylýar. Kärhanamyzyň eksport mümkinçilikleri özbaşyna ilerledilýän ugur bolup, dürli görnüşli önümlerimiz 15 ýurda eksport edilýär.

Sergä täze önümlerimizi hem getirdik. Indi bazara çykyp ugran «Talyp» we «Büzmeýin» haryt nyşanly şöhlatlarymyz, «Hinkali» taýýar nahar önümimiz daşary ýurtlaryň tejribesi esasynda we alyjylaryň isleginden ugur alnyp öndürilip başlandy. Alyjylaryň berýän bahasyna, olaryň isleglerini öwrenmäge, sarp edýän önümleriniň möçberini her günde seljerip durmaga uly ähmiýet berýäris. Täzeçillik — «Täze Aýyň» esasy ýörelgesi — diýip, K.Jumalyýew nygtaýar. Köpugurly önümçilik düzümine eýe bolan kärhana bu gün GDA ýurtlarynyň tas ählisine, şeýle hem beýleki birnäçe döwlete önümlerini paýlaýar. Bu bolsa «Telekeçiler — ýurdumyzyň altyn gaznasydyr» diýýän Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň telekeçilere döredip berýän şertlerinden peýdalanyp, türkmen telekeçileriniň içerki bazary zerur önümler bilen üpjün edýändikleriniň, halkara söwdany ösdürmäge goşant goşýandyklarynyň güwäsidir.

Serginiň jemleýji gününde oňa gatnaşyjylara diplom gowşurmak dabarasy boldy. Şeýle hem gözden geçirilişde innowasion özgertmelerini tanyşdyran edara-kärhanalaryň we beýleki pudaklaýyn düzümleriň wekilleri serginiň ýokary guramaçylykly geçirilmeginde döredilen giň mümkinçilikler üçin hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň adyna Ýüzlenme kabul etdiler.

* * *

Ýurdumyzda geçirilýän edil beýleki sergiler ýaly, Garaşsyzlygymyzyň 34 ýyllygy mynasybetli Türkmenistanyň ykdysady üstünlikleriniň sergisi hem gazanylýan üstünlikleri, täze özgertmeleri halk köpçüligine we gyzyklanma bildirýän daşary ýurtly wekillere tanyşdyrmakda, täze gatnaşyklary ýola goýmakda, eksport-import amallaryny netijeli ösdürmekde möhüm ähmiýete eýe. Esasy bellemeli zat, senagat önümçiliginiň depginli ösüşiniň hereketlendiriji güýji bolan sergi işi häzirki döwrüň ösen talaplaryndan ugur alyp, barha kuwwatlanýan döwletimiziň ykdysady pudaklarynyň mümkinçilikleriniň artmagyna uly täsir edýär.

Annaguly IŞANGULYÝEW.

Çeşme: “Türkmenistan” gazeti

 2025-nji ýylyň 21-nji sentýabry